ضربان قلب، یکی از مهم ترین شاخص های سلامت بدن است که می تواند بسیاری از اطلاعات ارزشمند را در مورد وضعیت عمومی جسمی و حتی روحی فرد نشان دهد. این شاخص در طول روز و شب دستخوش تغییرات مختلفی می شود. وقتی خواب هستیم، بدن به طور خودکار وارد مرحله ای از استراحت عمیق می شود که ضربان قلب به طور طبیعی کاهش پیدا می‌کند. بسیاری از افراد ممکن است با تغییرات ضربان خود در خواب آشنا نباشند و این موضوع ممکن است نگرانی هایی را ایجاد کند. در اینجا می‌خواهیم بررسی کنیم که چه میزان ضربان در خواب به عنوان یک معیار طبیعی و سالم در نظر گرفته می شود و چگونه می توان به این موضوع توجه کرد.
فهرست مطالب
- ضربان قلب نرمال کودکان در خواب
- ضربان قلب نرمال در خواب
- ضربان قلب نرمال خواب در دوران بارداری
- عوامل موثر روی ضربان قلب در خواب
ضربان قلب نرمال کودکان در خواب
ضربان قلب استاندارد در خواب برای کودکان بسته به سن آنها متفاوت است. در نوزادان و کودکان زیر یک سال، ضربان در خواب معمولاً بین ۸۰ تا ۱۲۰ ضربه در دقیقه قرار دارد. این میزان در کودکان بزرگ تر و نوجوانان کاهش می یابد. برای کودکانی که بین ۱ تا ۱۰ سال سن دارند، ضربان در خواب معمولاً بین ۷۰ تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه است. برای نوجوانان بالای ۱۰ سال، ضربان در خواب مشابه بزرگسالان بوده و معمولاً بین ۶۰ تا ۸۰ ضربه در دقیقه است.
علت این تفاوت ها به رشد و تکامل سیستم قلبی عروقی مربوط می شود. در سنین پایین تر، قلب به دلیل اندازه کوچک تر، باید سریع تر خون را پمپاژ کند تا اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز بدن را تامین نماید. همچنین، با افزایش سن و رشد بدن، اندازه قلب بزرگ تر می شود و عملکرد آن بهینه تر می‌گردد، بنابراین ضربان کاهش می یابد. علاوه بر این، فعالیت های فیزیکی، سلامت عمومی کودک و شرایط محیطی مانند دمای اتاق خواب و سطح استرس می توانند بر ضربان در خواب تاثیرگذار باشند.
ضربان قلب نرمال در خواب
ضربان قلب نرمال در خواب به طور میانگین بین ۴۰ تا ۶۰ ضربه در دقیقه است. این مقدار ممکن است بسته به سن، جنسیت، سطح فعالیت بدنی و وضعیت سلامتی فرد کمی متفاوت باشد. در طول خواب، سیستم عصبی بدن به صورت خودکار ضربان را کاهش می دهد تا بدن به استراحت و بازسازی بپردازد. این کاهش ضربان نشان دهنده عملکرد صحیح سیستم قلبی عروقی است و به بدن اجازه می دهد تا انرژی لازم برای فعالیت های روزانه را تجدید کند.
البته، برخی عوامل مانند استرس، خواب ناکافی یا وجود مشکلات قلبی می توانند بر ضربان در خواب تاثیر بگذارند. برای مثال، افرادی که مشکلات قلبی دارند ممکن است ضربان قلب غیرطبیعی داشته باشند، یا کسانی که به اختلالات خواب مانند آپنه خواب دچار هستند، ممکن است در طول شب ضربان بالاتری داشته باشند.
همچنین، از آنجایی که شرایط خواب و ورزش متاثر از یکدیگر هستند، باید بگوییم افراد ورزشکار که تمرینات منظم و شدیدی دارند، ممکن است ضربان در خواب آنها به میزان بیشتری کاهش یابد، چرا که قلب شان به طور طبیعی به عنوان عضوی قدرتمندتر و کارآمدتر عمل می کند. در نتیجه، اگر ضربان قلب در خواب به طور قابل توجهی از این محدوده نرمال فاصله گیرد، ممکن است نیاز به مشورت با پزشک وجود داشته باشد.
ضربان قلب نرمال خواب در دوران بارداری
در دوران بارداری، بدن مادر تغییرات فیزیولوژیکی متعددی را تجربه می کند که بر ضربان تاثیر می گذارد. به طور معمول، ضربان در حالت استراحت برای زنان باردار بین ۸۵ تا ۹۰ ضربه در دقیقه است و می تواند تا ۱۰۰ ضربه در دقیقه نیز برسد.
این افزایش ضربان به دلیل نیاز بدن به پمپاژ خون بیشتر برای تأمین اکسیژن و مواد مغذی مورد نیاز جنین است. همچنین، تغییرات هورمونی و افزایش حجم خون در دوران بارداری می توانند بر ضربان قلب تأثیر بگذارند.
اگرچه افزایش ضربان در دوران بارداری معمولاً طبیعی است، اما در صورت تجربه تپش قلب مکرر یا همراه با علائم دیگری مانند تنگی نفس، سرگیجه یا درد قفسه سینه، توصیه می شود با پزشک مشورت کنید. همچنین، اجتناب از مصرف مواد محرک مانند کافئین و استراحت کافی می تواند به کنترل ضربان قلب کمک کند.
عوامل موثر روی ضربان قلب در خواب
ضربان در خواب می تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار بگیرد که برخی از آنها به شرایط محیطی و برخی دیگر به ویژگی های جسمانی و رفتاری شخص مرتبط هستند. در ادامه، به مهم ترین این عوامل اشاره خواهیم کرد:
۱. کالای خواب
نوع کالای خواب مانند تشک استاندارد، بالش و حتی نوع پارچه ای که برای ملحفه ها استفاده می شود، می تواند تأثیر زیادی بر کیفیت خواب و در نتیجه ضربان قلب داشته باشد. کالای خواب نامناسب یا نرمی بیش از حد می تواند باعث احساس ناراحتی و بیدار شدن های مکرر در طول شب شود، که این امر می تواند به افزایش ضربان منجر گردد. در اینجا استفاده از انواع تخت خواب هوشمند که در افزایش کیفیت خواب تاثیر بسزایی دارند پیشنهاد می شود.
۲. نور اتاق خواب
نوع نور اتاق خواب یکی از عوامل تأثیرگذار بر ضربان قلب و کیفیت خواب است. نور مصنوعی به ویژه از منابعی مانند تلفن همراه، تلویزیون یا چراغ های خیابانی، می تواند فرآیند تولید ملاتونین را مختل کرده و بدن را در حالت بیداری نگه دارد. این اختلال در چرخه خواب باعث افزایش ضربان و کاهش کیفیت خواب می شود.
۳. ورزش و میزان فعالیت بدنی
ورزش و فعالیت بدنی منظم می تواند بر ضربان در خواب تأثیرگذار باشد. افراد فعال به طور معمول ضربان قلب پایین تری در خواب دارند، چرا که بدن آنها توانایی بالاتری برای استراحت دارد. در عوض، افرادی که فعالیت بدنی کافی ندارند ممکن است دچار ضربان بالاتر در طول شب شوند.
۴. سن و جنسیت
سن و جنسیت یکی از فاکتورهای تعیین کننده ضربان در خواب هستند. به طور کلی، افراد مسن تر به دلیل کاهش عملکرد سیستم قلبی عروقی، ممکن است ضربان قلب بالاتری داشته باشند. همچنین، طبق توضیحاتی که پیشتر داده ایم و براساس تحقیقات انجام شده، عنوان شده که زنان در دوران بارداری یا در دوران قاعدگی ممکن است ضربان بالاتری را تجربه کنند.
۵. سلامت عمومی و استرس
وضعیت جسمانی و روحی افراد به طور مستقیم بر ضربان قلب تأثیر می گذارد. همانطور که پیش از این نیز اشاره کرده ایم، استرس و اضطراب می توانند باعث افزایش ضربان حتی در هنگام خواب شوند. همچنین، بیماری های قلبی و تنفسی می توانند موجب تپش قلب غیرطبیعی و غیرعادی شوند.
۶. دما و رطوبت اتاق خواب
دما و رطوبت اتاق خواب نیز می توانند نقش مهمی در ضربان قلب ایفا کنند. اتاق های بسیار گرم یا بسیار سرد می توانند خواب را مختل کرده و موجب افزایش ضربان شوند. دمای مطلوب برای خواب معمولاً بین ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتی گراد است.
۷. مواد غذایی و داروها
مصرف مواد غذایی سنگین، کافئین یا داروهای خاص پیش از خواب می تواند باعث تحریک سیستم عصبی و افزایش تپش قلب در طول شب شود. خوردن وعده های سنگین یا مصرف کافئین چند ساعت پیش از خواب می تواند مانع از کاهش طبیعی ضربان قلب شود. در نهایت، داشتن یک محیط خواب مناسب، رعایت روتین های سالم برای خواب و مراقبت از سلامت عمومی می تواند به کنترل ضربان در خواب کمک بسیار زیادی کند.