معمولا برای اینکه بتوان اندازه گیری ها را کمی راحت تر انجام داد از واحدهای مخصوصی استفاده می شود. این یکاها برای اندازه گیری هر شی یا وسیله ای متفاوت هستند. اما آن چیزی که باعث می شود تا واحدهای اندازه گیری اهمیت زیادی پیدا کنند، این است که کمک می کنند تا محاسبات دقیق تر انجام شوند. برای اندازه گیری ظرافت نخ نیز از واحدهای بخصوصی استفاده می شود که یکی از آن ها دنیر است. دنیر در واقع میزان ظرافت (نازکی یا کلفتی) نخ را مشخص می کند. تمامی صنایع نساجی، بافندگی و دوزندگی که به هر نحوی با نخ سروکار دارند، با این واحد اندازه گیری و نحوه بکارگیری آن آشنا هستند. اگر تمایل دارید تا بیشتر با روش اندازه گیری نخ آشنا شوید در ادامه با ما همراه باشید.
دنیر چیست؟
همانطور که اشاره کردیم به واحد اندازه گیری نمره نخ (ظرافت نخ) دنیر می گویند. نخ ها ویژگی های متفاوتی دارند و ممکن است به دلیل ناهمواری و انعطاف پذیری آن ها نتوان به درستی قطرشان را محاسبه کرد. به همین دلیل در کارخانه نساجی و بخصوص جوراب بافی ضخامت نخ را اندازه گیری می کنند.
ضخامت یا ظرافت نخ بر اساس طول و وزن نخ محاسبه می شود. البته به جز واحد دنیر، واحدهای دیگری برای تعیین نمره نخ وجود دارند که از آن جمله می توانیم به تکس، دسی تکس، میلی تکس، کیلو تکس، متریک و… اشاره کنیم. واحد اندازه گیری دنیر بیشتر برای نخ هایی استفاده می شود که الیاف ظریف تر و نازک تری دارند.
روش اندازه گیری نخ
برای اندازه گیری یا در واقع نمره گذاری نخ دو روش کلی وجود دارد. روش مستقیم و روش غیر مستقیم. بیایید ابتدا با هریک از این روش ها به صورت مجزا آشنا شویم و سپس روش کار واحدهای اندازه گیری نمره نخ را کمی جزئی تر شرح دهیم.
روش مستقیم برای اندازه گیری نمره نخ
در روش مستقیم به مقدار وزن و طول نخ نیاز داریم. روش مستقیم برای محاسبه اندازه نخ عبارت است از وزن واحد طول نخ. در این روش باید وزن نخ بر طول آن تقسیم شود. البته باید به این نکته توجه داشته باشید که روش مستقیم برای اندازه گیری نخ های خاصی به کار می رود. اگر می خواهید نمره نخ ابریشم یا نخ هایی که از الیاف مصنوعی ساخته شده اند را اندازه گیری کنید، می توانید از روش مستقیم استفاده کنید واحدهای اندازه گیری که پیش از این به آن ها اشاره شد از جمله؛ تکس، دسی تکس، میلی تکس، کیلو تکس و دنیر در این روش استفاده می شوند.
روش غیر مستقیم برای اندازه گیری نمره نخ
نسبت واحد طول به واحد وزن نخ، روشی است که به روش غیر مستقیم معروف شده است و از آن نیز برای اندازه گیری نمره نخ استفاده می شود. شماره هایی که در این روش بدست می آیند برعکس شماره هایی هستند که در روش مستقیم حاصل می شوند. اگر می خواهید نمره نخ هایی همچون؛ نخ کتان، نخ پشم، نخ پنبه، نخ پارچه میکروفایبر و نخ آسبست را اندازه گیری کنید، می توانید به روش غیر مستقیم عمل کنید. واحدهای اندازه گیری به کار رفته در این روش عبارتند از: واحد Ne (واحد نمره انگلیسی)، واحد فرانسوی و واحد متریک.
واحد اندازه گیری دنیر
در واحد اندازه گیری دنیر باید بدانید که وزن 9000 متر از نخ موجود بر حسب گرم خواهد بود. به هر اندازه که دنیر عدد بزرگ تری داشته باشد این نشان دهنده آن است که نخ مورد نظر ضخامت بیشتری دارد. برای درک بهتر این موضوع تصور کنید 9000 متر نخ در اختیار دارید که وزن کل آن 25 گرم است. این یعنی نمره نخ نیز 25 دنیر است.
دنیر را با (den) نشان می دهند. دنیر بیشتر برای نمره نخ هایی استفاده می شود که یکسره هستند. نخ هایی که نمره آن ها بین 60 تا 160 دنیر است بیشترین مصرف را در صنعت قالیبافی دارند. اما نخ هایی که نمره آن ها کمتر از 60 دنیر است بیشتر در پارچه بافی مورد استفاده قرار می گیرند.
واحد اندازه گیری تکس
در واحد اندازه گیری تکس وزن 1000 متر از نخ موجود بر حسب گرم خواهد بود. به عنوان مثال اگر 1000 متر از نخ وزنی معادل 20 گرم داشته باشد، نمره ای که برای آن تعیین می شود، 20 تکس است که آن را با نشان (tex) نشان می دهند.
- دسی تکس: در واحد دسی تکس، وزن 10000 متر نخ، بر حسب گرم مشخص می شود. در صورتی که 10000 متر نخ، وزنی معادل 30 گرم داشته باشد، این یعنی نمره نخ 30 دسی تکس است که آن را با نشان (dtex) نشان می دهند.
- میلی تکس: در این مورد وزن 1000 متر از نخ بر حسب میلی گرم خواهد بود.
- کیلو تکس: در این مورد وزن 1000 متر از نخ بر حسب کیلوگرم خواهد بود.
- واحد اندازه گیری متریک: در واحد متریک طول یک گرم نخ برحسب متر خواهد بود. برای درک بهتر اگر یک نخ به طول 50 متر، وزنی معادل یک گرم داشته باشد، نمره محاسبه شده برای آن نخ 50 متریک است.
